به گزارش قدس خراسان، سربازی؛ همان زنگی است که بالاخره روزی در خانه هر آقا پسری را به صدا درمی‌آورد! آن‌قدر زندگی‌شان با آن در هم پیچیده که خیلی وقت‌ها رسیدن به ملکه زندگی‌شان در گرو ارائه کارت پایان خدمت به پدر عروس خانم است، شاید چون از قدیم به پسرها گفته‌اند باید سربازی بروی تا مرد شوی و پدرهای سربازی رفته و نرفته این باور را دارند که سربازی، پسرها را برای سختی‌های زندگی پخته می‌کند و با خیال راحت‌تری می‌توانند آینده زندگی دختر دلبندشان را به آقا پسر بسپارند.
البته کم نیستند در این میان پسرهایی که برای فرار از این تجربه انسان‌ساز به هر روشی متوسل می‌شوند و خانواده‌هایی که نگران از دوری فرزندشان گاه حتی با چشم گریان راهی معاونت وظیفه عمومی فرماندهی انتظامی خراسان رضوی می‌شوند. از میان برخی از این خانواده‌ها از سالن انتظار و کمیسیون پزشکی طبقه همکف عبور می‌کنم و به طبقه بالا می‌روم تا با معاون وظیفه عمومی فرماندهی انتظامی خراسان رضوی درباره دغدغه‌های حوزه سربازی بیشتر گفت‌وگو کنم. در اتاق که باز می‌شود سرهنگی را می‌بینم که پشت میزی با انبوهی از پرونده‌ها و مهرها مشغول انجام کارها و بررسی پرونده‌هاست. سرهنگ سید محسن شجاعی با انبوهی از کار، رویی گشاده برای گفت‌وگو دارد، او معتقد است سربازی یک وظیفه شرعی و قانونی است که در کنار سختی‌ها شیرینی‌های مخصوص به خودش را دارد.
محرومیت‌های اجتماعی برای غایبان خدمت سربازی
همه مشمولان در هر کدام از نیروهای مسلح که بخواهند به سربازی اعزام شوند باید سراغ معاونت وظیفه عمومی بروند، معاون وظیفه عمومی فرماندهی انتظامی خراسان درباره اعزام به خدمت سربازان تأکید می‌کند: فقط افرادی را اعزام می‌کنیم که از سلامت روحی، روانی و جسمی کامل برخوردار باشند و این مورد به تأیید پزشکان برسد و نکته قابل توجه این است که عده‌ای به دنبال خرید خدمت سربازی هستند یا مشمول غیبت می‌شوند که قانون برای این افراد محرومیت‌های اجتماعی از جمله عدم خروج از کشور، ممنوعیت تحصیل در مقطع بالاتر، عدم اعطای وام و مجوزهای قانونی و حتی چالش برای استخدام به روش‌های مختلف در نظر گرفته است؛ بنابراین توصیه ما، مراجعه به موقع برای سربازی است و سربازان پس از تعیین کد اگر به رده دیگری علاقه داشتند می‌توانند مراجعه کنند و درخواست دهند و با توجه به کارایی آن فرد در رده و بخش مورد تقاضا بررسی برای جابه‌جایی فرد انجام می‌شود.
آموزش در سربازی یکی از مزایایی است که او برای این دوره از عمر پسرها مفید می‌داند و توضیح می‌دهد: دو راه آموزشی داریم، یکی به کارگیری تخصصی افراد بر اساس ویژگی‌ها و تخصصی که دارند و راه دوم برای کسانی که هیچ مهارتی ندارند در نظر گرفته شده است که با همکاری وزارت کشور در طی دوره سربازی افراد می‌توانند در تخصص و رشته مورد علاقه خودشان رایگان آموزش ببینند و در کارگاه آموزشی شرکت و پس از کسب مهارت‌های لازم از طریق آزمون فنی و حرفه‌ای مدرک مرتبط را هم دریافت کنند.
وام مخصوص سربازان
شجاعی، اختصاص وام قرض الحسنه به سربازان از طریق سامانه سخا را یکی دیگر از مزایای خدمت می‌داند و تأکید می‌کند: سربازانی داشته‌ایم که پس از پایان دوره سربازی با دریافت وام شروع به کار کرده‌اند و زندگی خود را ساخته‌اند.
معاون وظیفه عمومی فرماندهی انتظامی خراسان ساعت خدمت سربازان را بر اساس نوع مأموریت و محل خدمت متفاوت عنوان و اظهار می‌کند: سربازان ۲۴ ساعته باید آماده خدمت باشند، اما امتیاز سربازان متأهل این است که می‌توانند در شهر محل سکونت خودشان یا همسرشان یا در نزدیک‌ترین محل به محل سکونتشان خدمت کنند و همچنین علاوه بر تأهل و فرزند داشتن، مقطع تحصیلی سربازان و محل خدمت آن‌ها در حقوق دریافتی‌شان مؤثر است که حقوق سربازان از کف ۴میلیون و ۸۰۰هزار تومان برای سربازان مجرد در مناطق غیرعملیاتی شروع می‌شود و برای برخی سربازان به سقف ۱۰میلیون تومان هم می‌رسد.
از او درباره مراجعات مردمی و اقداماتی که نسبت به آن‌ها دارند، می‌پرسم که توضیح می‌دهد: معاونت وظیفه عمومی دارای چند اداره با شرح وظایف مشخص است، اداره اعزام به خدمت فقط یکی از ادارات ماست که شاید بیشتر مردم در اعزام به خدمت عمومی این اداره مدنظرشان باشد، اداره اعزام ما بحث شناسایی مشمولان غایب و اعزام سربازان در نیروهای مسلح و تأمین نیروی وظیفه نیروهای مسلح را انجام می‌دهد و تعیین تکلیف مشمولان غایب شامل افراد تحت پوشش بهزیستی، متعهدین خدمت در قوه قضائیه، آموزش و پرورش و سازمان‌های دولتی که وضعیت اعزام آن‌ها مشخص شود از جمله وظایف این اداره است. اداره پزشکی برای مشمولانی است که بیماری دارند و چه خودمعرف تقاضا می‌دهند و چه کسانی که زمان ثبت نام اعزام از طرف پزشک معاینه اول تشخیص داده می‌شود که باید در سیر مراحل پزشکی قرار بگیرند و وضعیت سلامتی فرد مشخص شود. در حال حاضر ما هر روز شورای پزشکی را با حضور پزشکان معتمد داریم؛ چون تعداد افراد این حوزه زیاد است. اداره تحصیلی که به معافیت‌های مختلف تحصیلی و طلاب می‌پردازد و برای خروج از کشور باید مجوز ادامه تحصیل و معافیت داشته باشند. اداره کفالت شامل کفالت‌های غیر از پزشکی می‌شود، مثلاً مادرانی که نیاز به مراقبت دارند یعنی از همسرانشان جدا شده‌اند یا همسرشان فوت کرده است و افرادی که معافیت موارد خاص دارند، مثلاً پدرشان جانباز است یا خانواده شهدا هستند در این اداره رسیدگی می‌شود.
شجاعی درباره اداره جدیدی که تازه به سازمان وظیفه عمومی الحاق شده است، این‌گونه توضیح می‌دهد: قرارگاه مهارت‌آموزی و دبیرخانه آن پیگیری آموزش سربازان حین خدمت را انجام می‌دهد و وظایفی از جمله اخذ تسهیلات، وام و پیگیری اشتغال سربازان پس از خدمت سربازی را بر عهده دارد.
ملاک معافیت بر اساس کفالت چیست؟
پیش از رسیدن به اتاق معاون وظیفه عمومی فرماندهی انتظامی خراسان رضوی وقتی با مادرانی که در این معاونت حضور داشتند، هم‌صحبت می‌شدم متوجه شدم اکثر آن‌ها از قانون کفالت برای معافیت می‌خواهند استفاده کنند و به نحوه اختصاص آن نقد دارند، حتی برخی از آن‌ها مدعی بودند در این خصوص سلیقه‌ای عمل می‌شود، این اظهارات را بی‌پرده با سرهنگ شجاعی درمیان گذاشتم، او با تشریح روند تشکیل پرونده در این خصوص به تحقیقات محلی و استعلام از سازمان‌ها اشاره و بیان می‌کند: همین قانونی که چنین معافیتی را درنظر گرفته است ما را موظف کرده شرایط و جزئیات پرونده هر فرد را در هیئتی که نمایندگان سازمان‌های دولتی در آن حضور دارند و ما هم فقط یک نماینده در آن هیئت داریم بررسی کنیم و در نهایت پس از مصاحبه با فرد متقاضی اعلام نظر درباره معافیت یا عدم معافیت صورت می‌گیرد. پاسخ مثبت یا منفی در این کمیسیون تبعات دارد و فرد برای هر نظری که می‌دهد باید توضیح داشته باشد و اتفاقاً این ساختار و افراد و فرایند رسیدگی به پرونده بر اساس مستندات مختلف و تحقیقات محلی از برخورد سلیقه‌ای جلوگیری می‌کند و اجرای عدالت اولویت ما در این زمینه است. افرادی که به رأی اعتراض داشته باشند، باردیگر پرونده آن‌ها در کمیسیون تجدیدنظر بررسی می‌شود و افراد با یک رده بالاتر در این کمیسیون حضور دارند و خانواده‌ها می‌توانند در این بستر احقاق حق کنند.
او تحقیقات محلی را در راستی‌آزمایی ادعای مشمولان و خانواده‌های آن‌ها بسیار مؤثر می‌داند و می‌گوید: برخی مواقع ممکن است طلاق صوری باشد، یا مشمول با پدر خود زندگی کند که شامل معافیت کفالت مادر نمی‌شود، اصولاً اگر مشمولی نگه‌دارنده و مراقب مادر نباشد، نمی‌تواند معافیت بگیرد و این مراقبت الزاماً از بعد اقتصادی و حمایت مالی نیست، ممکن است مادر نیاز به حمایت روانی فرزند خود داشته باشد و باید تأثیر و جایگاه این پسر در زندگی مادر مشخص باشد، ما مواردی را داشته‌ایم که مادر پزشک بوده اما فرزندش معافیت برای کفالت گرفته است و صرفاً بحث مالی برای کمیسیون مطرح نیست، تحقیقات محلی و مستندات باید به اثبات برساند که شرایط کفالت در فرد متقاضی وجود دارد یا نه و همین ملاک عمل است.
معاون وظیفه عمومی فرماندهی انتظامی خراسان رضوی آن‌قدر به ضرورت خدمت سربازی برای پسرها تأکید دارد که معتقد است اگر فرزند خودش هم شرایط حضور در خدمت وظیفه عمومی را داشته باشد، باید آن را تجربه کند، او در تشریح فواید سربازی توضیح می‌دهد: ۱۴ ماه خدمت در مناطق عملیاتی مرزی و ۲۴ ماه برای سربازانی که امریه می‌گیرند، تعریف شده است. ما خانواده‌هایی را داریم که بدون فهمیدن فرزندانشان خود خانواده اصرار دارد پسرش را به خدمت اعزام کنیم تا به اصطلاح قدر عافیت را بدانند و پس از تجربه سربازی هم از تغییر رفتار فرزندشان می‌گویند، اگر می‌خواهید به اطمینان برسید استقلال، رفتار و موفقیت افرادی را که به هر دلیلی سربازی را تجربه نکرده‌اند با کسانی که به سربازی رفته‌اند مقایسه کنید تا شما هم قانع شوید این تجربه برای آقا پسرها ضروری و در سبک زندگی آن‌ها و نوع مواجهه‌شان با مسائل بسیار مؤثر است. البته خدمت سربازی سختی‌های خاص خودش را دارد، محیط نظامی است و اقتضای آن سخت‌گیری و نظم در مسائل شخصی و عمومی است و این مسائل جوانان را پخته‌تر می‌کند. اگر فردی گلایه‌ای از نحوه برخورد در سربازی داشت مبادی نظارتی در پادگان‌ها وظیفه رسیدگی به مسئله را دارند.
از شجاعی می‌پرسم کسی را به یاد دارد که از معافیت خود ناراحت شده باشد و اصرار کند به سربازی اعزامش کنید؟ او خاطره یک نخبه شیمی را مطرح می‌کند که در کمیسیون پزشکی معاف دائم شده بود و یادآور می‌شود: وقتی این انسان فرهیخته با پدرش آمد هر دو مضطرب و با چشمانی گریان بودند، آقا پسر برای مشکل قلبی معاف دائم شده بود و پدرش توضیح داد که ما فکر می‌کردیم پسرم معاف از رزم شود؛ چون بعد از خدمت سربازی با توجه به سطح بالای دانش او قرار بود در یک سازمان دولتی با شرایط ویژه و خوب استخدام شود که با توجه به معافیت دائم درباره استخدام حتماً دچار چالش می‌شویم، ما به این خانواده توضیح دادیم که خدمت سربازی برای پسرشان ضرر دارد و تشخیص کمیته این بوده که معاف شود، البته در همان زمان مراجعه کننده‌ای داشتیم که آموزشگاه کنکور داشت و ما توانستیم این افراد را به یکدیگر معرفی کنیم و آن آقا پسر نخبه در رشته شیمی همان‌جا جذب و در یک محیط آموزشی و فرهنگی مشغول به کار شد و بعد از چند وقت به ما سر زد و از معافیت و شرایطی که برایش در آموزشگاه به وجود آمده بود، بسیار شاکر بود.
محرومیت‌های اجتماعی برای غایبان خدمت سربازی
همه مشمولان در هر کدام از نیروهای مسلح که بخواهند به سربازی اعزام شوند باید سراغ معاونت وظیفه عمومی بروند، معاون وظیفه عمومی فرماندهی انتظامی خراسان درباره اعزام به خدمت سربازان تأکید می‌کند: فقط افرادی را اعزام می‌کنیم که از سلامت روحی، روانی و جسمی کامل برخوردار باشند و این مورد به تأیید پزشکان برسد و نکته قابل توجه این است که عده‌ای به دنبال خرید خدمت سربازی هستند یا مشمول غیبت می‌شوند که قانون برای این افراد محرومیت‌های اجتماعی از جمله عدم خروج از کشور، ممنوعیت تحصیل در مقطع بالاتر، عدم اعطای وام و مجوزهای قانونی و حتی چالش برای استخدام به روش‌های مختلف در نظر گرفته است؛ بنابراین توصیه ما، مراجعه به موقع برای سربازی است و سربازان پس از تعیین کد اگر به رده دیگری علاقه داشتند می‌توانند مراجعه کنند و درخواست دهند و با توجه به کارایی آن فرد در رده و بخش مورد تقاضا بررسی برای جابه‌جایی فرد انجام می‌شود.
آموزش در سربازی یکی از مزایایی است که او برای این دوره از عمر پسرها مفید می‌داند و توضیح می‌دهد: دو راه آموزشی داریم، یکی به کارگیری تخصصی افراد بر اساس ویژگی‌ها و تخصصی که دارند و راه دوم برای کسانی که هیچ مهارتی ندارند در نظر گرفته شده است که با همکاری وزارت کشور در طی دوره سربازی افراد می‌توانند در تخصص و رشته مورد علاقه خودشان رایگان آموزش ببینند و در کارگاه آموزشی شرکت و پس از کسب مهارت‌های لازم از طریق آزمون فنی و حرفه‌ای مدرک مرتبط را هم دریافت کنند.
وام مخصوص سربازان
شجاعی، اختصاص وام قرض الحسنه به سربازان از طریق سامانه سخا را یکی دیگر از مزایای خدمت می‌داند و تأکید می‌کند: سربازانی داشته‌ایم که پس از پایان دوره سربازی با دریافت وام شروع به کار کرده‌اند و زندگی خود را ساخته‌اند.
معاون وظیفه عمومی فرماندهی انتظامی خراسان ساعت خدمت سربازان را بر اساس نوع مأموریت و محل خدمت متفاوت عنوان و اظهار می‌کند: سربازان ۲۴ ساعته باید آماده خدمت باشند، اما امتیاز سربازان متأهل این است که می‌توانند در شهر محل سکونت خودشان یا همسرشان یا در نزدیک‌ترین محل به محل سکونتشان خدمت کنند و همچنین علاوه بر تأهل و فرزند داشتن، مقطع تحصیلی سربازان و محل خدمت آن‌ها در حقوق دریافتی‌شان مؤثر است که حقوق سربازان از کف ۴میلیون و ۸۰۰هزار تومان برای سربازان مجرد در مناطق غیرعملیاتی شروع می‌شود و برای برخی سربازان به سقف ۱۰میلیون تومان هم می‌رسد.
از او درباره مراجعات مردمی و اقداماتی که نسبت به آن‌ها دارند، می‌پرسم که توضیح می‌دهد: معاونت وظیفه عمومی دارای چند اداره با شرح وظایف مشخص است، اداره اعزام به خدمت فقط یکی از ادارات ماست که شاید بیشتر مردم در اعزام به خدمت عمومی این اداره مدنظرشان باشد، اداره اعزام ما بحث شناسایی مشمولان غایب و اعزام سربازان در نیروهای مسلح و تأمین نیروی وظیفه نیروهای مسلح را انجام می‌دهد و تعیین تکلیف مشمولان غایب شامل افراد تحت پوشش بهزیستی، متعهدین خدمت در قوه قضائیه، آموزش و پرورش و سازمان‌های دولتی که وضعیت اعزام آن‌ها مشخص شود از جمله وظایف این اداره است. اداره پزشکی برای مشمولانی است که بیماری دارند و چه خودمعرف تقاضا می‌دهند و چه کسانی که زمان ثبت نام اعزام از طرف پزشک معاینه اول تشخیص داده می‌شود که باید در سیر مراحل پزشکی قرار بگیرند و وضعیت سلامتی فرد مشخص شود. در حال حاضر ما هر روز شورای پزشکی را با حضور پزشکان معتمد داریم؛ چون تعداد افراد این حوزه زیاد است. اداره تحصیلی که به معافیت‌های مختلف تحصیلی و طلاب می‌پردازد و برای خروج از کشور باید مجوز ادامه تحصیل و معافیت داشته باشند. اداره کفالت شامل کفالت‌های غیر از پزشکی می‌شود، مثلاً مادرانی که نیاز به مراقبت دارند یعنی از همسرانشان جدا شده‌اند یا همسرشان فوت کرده است و افرادی که معافیت موارد خاص دارند، مثلاً پدرشان جانباز است یا خانواده شهدا هستند در این اداره رسیدگی می‌شود.
شجاعی درباره اداره جدیدی که تازه به سازمان وظیفه عمومی الحاق شده است، این‌گونه توضیح می‌دهد: قرارگاه مهارت‌آموزی و دبیرخانه آن پیگیری آموزش سربازان حین خدمت را انجام می‌دهد و وظایفی از جمله اخذ تسهیلات، وام و پیگیری اشتغال سربازان پس از خدمت سربازی را بر عهده دارد.
ملاک معافیت بر اساس کفالت چیست؟
پیش از رسیدن به اتاق معاون وظیفه عمومی فرماندهی انتظامی خراسان رضوی وقتی با مادرانی که در این معاونت حضور داشتند، هم‌صحبت می‌شدم متوجه شدم اکثر آن‌ها از قانون کفالت برای معافیت می‌خواهند استفاده کنند و به نحوه اختصاص آن نقد دارند، حتی برخی از آن‌ها مدعی بودند در این خصوص سلیقه‌ای عمل می‌شود، این اظهارات را بی‌پرده با سرهنگ شجاعی درمیان گذاشتم، او با تشریح روند تشکیل پرونده در این خصوص به تحقیقات محلی و استعلام از سازمان‌ها اشاره و بیان می‌کند: همین قانونی که چنین معافیتی را درنظر گرفته است ما را موظف کرده شرایط و جزئیات پرونده هر فرد را در هیئتی که نمایندگان سازمان‌های دولتی در آن حضور دارند و ما هم فقط یک نماینده در آن هیئت داریم بررسی کنیم و در نهایت پس از مصاحبه با فرد متقاضی اعلام نظر درباره معافیت یا عدم معافیت صورت می‌گیرد. پاسخ مثبت یا منفی در این کمیسیون تبعات دارد و فرد برای هر نظری که می‌دهد باید توضیح داشته باشد و اتفاقاً این ساختار و افراد و فرایند رسیدگی به پرونده بر اساس مستندات مختلف و تحقیقات محلی از برخورد سلیقه‌ای جلوگیری می‌کند و اجرای عدالت اولویت ما در این زمینه است. افرادی که به رأی اعتراض داشته باشند، باردیگر پرونده آن‌ها در کمیسیون تجدیدنظر بررسی می‌شود و افراد با یک رده بالاتر در این کمیسیون حضور دارند و خانواده‌ها می‌توانند در این بستر احقاق حق کنند.
او تحقیقات محلی را در راستی‌آزمایی ادعای مشمولان و خانواده‌های آن‌ها بسیار مؤثر می‌داند و می‌گوید: برخی مواقع ممکن است طلاق صوری باشد، یا مشمول با پدر خود زندگی کند که شامل معافیت کفالت مادر نمی‌شود، اصولاً اگر مشمولی نگه‌دارنده و مراقب مادر نباشد، نمی‌تواند معافیت بگیرد و این مراقبت الزاماً از بعد اقتصادی و حمایت مالی نیست، ممکن است مادر نیاز به حمایت روانی فرزند خود داشته باشد و باید تأثیر و جایگاه این پسر در زندگی مادر مشخص باشد، ما مواردی را داشته‌ایم که مادر پزشک بوده اما فرزندش معافیت برای کفالت گرفته است و صرفاً بحث مالی برای کمیسیون مطرح نیست، تحقیقات محلی و مستندات باید به اثبات برساند که شرایط کفالت در فرد متقاضی وجود دارد یا نه و همین ملاک عمل است.
معاون وظیفه عمومی فرماندهی انتظامی خراسان رضوی آن‌قدر به ضرورت خدمت سربازی برای پسرها تأکید دارد که معتقد است اگر فرزند خودش هم شرایط حضور در خدمت وظیفه عمومی را داشته باشد، باید آن را تجربه کند، او در تشریح فواید سربازی توضیح می‌دهد: ۱۴ ماه خدمت در مناطق عملیاتی مرزی و ۲۴ ماه برای سربازانی که امریه می‌گیرند، تعریف شده است. ما خانواده‌هایی را داریم که بدون فهمیدن فرزندانشان خود خانواده اصرار دارد پسرش را به خدمت اعزام کنیم تا به اصطلاح قدر عافیت را بدانند و پس از تجربه سربازی هم از تغییر رفتار فرزندشان می‌گویند، اگر می‌خواهید به اطمینان برسید استقلال، رفتار و موفقیت افرادی را که به هر دلیلی سربازی را تجربه نکرده‌اند با کسانی که به سربازی رفته‌اند مقایسه کنید تا شما هم قانع شوید این تجربه برای آقا پسرها ضروری و در سبک زندگی آن‌ها و نوع مواجهه‌شان با مسائل بسیار مؤثر است. البته خدمت سربازی سختی‌های خاص خودش را دارد، محیط نظامی است و اقتضای آن سخت‌گیری و نظم در مسائل شخصی و عمومی است و این مسائل جوانان را پخته‌تر می‌کند. اگر فردی گلایه‌ای از نحوه برخورد در سربازی داشت مبادی نظارتی در پادگان‌ها وظیفه رسیدگی به مسئله را دارند.
از شجاعی می‌پرسم کسی را به یاد دارد که از معافیت خود ناراحت شده باشد و اصرار کند به سربازی اعزامش کنید؟ او خاطره یک نخبه شیمی را مطرح می‌کند که در کمیسیون پزشکی معاف دائم شده بود و یادآور می‌شود: وقتی این انسان فرهیخته با پدرش آمد هر دو مضطرب و با چشمانی گریان بودند، آقا پسر برای مشکل قلبی معاف دائم شده بود و پدرش توضیح داد که ما فکر می‌کردیم پسرم معاف از رزم شود؛ چون بعد از خدمت سربازی با توجه به سطح بالای دانش او قرار بود در یک سازمان دولتی با شرایط ویژه و خوب استخدام شود که با توجه به معافیت دائم درباره استخدام حتماً دچار چالش می‌شویم، ما به این خانواده توضیح دادیم که خدمت سربازی برای پسرشان ضرر دارد و تشخیص کمیته این بوده که معاف شود، البته در همان زمان مراجعه کننده‌ای داشتیم که آموزشگاه کنکور داشت و ما توانستیم این افراد را به یکدیگر معرفی کنیم و آن آقا پسر نخبه در رشته شیمی همان‌جا جذب و در یک محیط آموزشی و فرهنگی مشغول به کار شد و بعد از چند وقت به ما سر زد و از معافیت و شرایطی که برایش در آموزشگاه به وجود آمده بود، بسیار شاکر بود.
نظر شما